Oerheks - "Een oude kracht, een wijsheid die zich in de bossen en velden van Kaggevinne bevindt"

De combinatie van de bezwerende atmosferische Black Metal en diepgaande teksten over de Belgische streek Kaggevinne waren slechts enkele van de in het oog springende kwaliteiten van de Belgische band Oerheks. Om verder te duiken in wat de band beweegt en in het vooruitschiet ligt, kwamen we in contact met meesterbrein H. De vragen en antwoorden in dit interview zijn over een periode van enkele maanden ontstaan en gebeurden in het Nederlands. Niet alleen uit wederzijds gemak, maar ook uit respect voor een prachtig stuk van België. De tekst is door H. en TheWhisperer vertaald naar het Engels, en deze versie is hier te vinden. Dit gesprek volgt op eerdere interviews met onze collega’s van Addergebroed en Severed Heads Open Minds, waarvoor wij bij deze hen bedanken en graag refereren aan de oorspronkelijke bronnen onderaan in dit artikel.

Bedankt voor deze gelegenheid om verder in de wereld van Oerheks te duiken. Inmiddels is ‘Landschapsanachronismen’ een aantal maanden uit. Hoe kijk je terug op het materiaal? En voor zover het je bezighoudt, wat is zowel het meest vleiende als het meest verbazingwekkende wat mensen erover te zeggen hebben?
Ik ben best tevreden met hoe de tweede Oerheks-release ontvangen werd. Het lijkt me ook zo dat door ‘Landschapsanachronismen’ meer mensen naar ‘Cagghenvinna’ zijn gaan luisteren, en zo de band verder in het oog willen houden. Ik zie nog steeds mensen die beide releases op Bandcamp ontdekken, en op het moment van schrijven zijn zowel de LP’s als de tapes uitverkocht van de respectievelijke labels. Ik kan dus zeker niet klagen.
Buiten de positieve reviews en comments (zoals die op Bandcamp) heb ik enkele berichten gekregen van mensen die verhalen sturen van oude eiken in hun eigen buurt, mensen die me foto’s stuurden, etc. Het meest speciale kwam van een luisteraar die dankzij de release zelf een bezoek bracht aan de eik en de omgeving.
Één van die luisteraars is ondergetekende. Gefascineerd door de verhalen van Oerheks zijn we recent naar de regio Kaggevinne geweest, om niet alleen de eik, maar ook het bos van Averbode en een klein stuk rondom de rivier de Demer te bezoeken. Een prachtig gebied waarvan de eik een diepe indruk achterliet, stil en eenzaam staand tussen landbouwvelden. Het deed ons nietig voelen, maar ook verdrietig. Hoe is jouw connectie met de eik ontstaan?
Mijn eerste herinneringen zijn uit een tijd dat mijn ouders in het eenzame huis vlakbij de eik woonden. Ze zijn erheen verhuisd toen ik ongeveer twee jaar oud was. Ik zag de eik elke dag, uit de ramen of vanuit de achtertuin. Rond m’n 5 jaar zijn we weer verhuisd, en woonde ik iets verder weg, maar bezocht ik de eik nog regelmatig. Toen ik terug in de buurt (en op wandelafstand van de Oude Eik) ging wonen in 2009, is die oorspronkelijke band weer aangehaald. Tot op de dag van vandaag is het één van m’n favoriete plekken om te zijn.

Het perspectief van de eerste demo was gericht op het omschrijven van de natuurpracht van Kaggevinne. Ten opzichte van de eerste demo spreekt op ‘Landschapsanachronismen’ naast bewondering ook de pijn over het verdwijnen van het Prinsenbos ligt. Dit is beide gevangen in de teksten, maar zeker ook in een melancholische inslag van de muziek van de tweede demo. Wat was de voornaamste drijfveer om dit onderwerp aan te snijden?
De oude eik is een essentieel deel van dit landschap. Zoals ik op ‘Landschapsanachronismen’ beschrijf, hangt er ook een lading en geschiedenis aan deze boom. Aangezien Oerheks vooral vertelt over hoe deze streek eruit zag vóór er mensen waren, kan de eik niet genegeerd worden als laatste overlevende en stille getuige van het Prinsenbos dat ooit deze heuvels en vlaktes sierde.

Je hebt eerder aangegeven dat veel van de nummers zich echt vormen op het moment dat je besluit op te gaan nemen, en dat je je geheel afsluit van alles en in een soort trance of ritueel geraakt. Wat is ervoor nodig om te besluiten dat het tijd is een demo op te nemen, een riff, een structuur, een thema?
Dat kan eender welk van de dingen die je opnoemt zijn, maar hoedanook gaat het gepaard met een intense nood aan creëren voor Oerheks. Vaak is een thema/concept de eerste drijfveer, vormen riffs en ideeën zich daar rond en begin ik nummers te bouwen. De teksten komen als laatste, maar het is vanaf de eerste stap in het proces duidelijk waarover ze zullen gaan en wat ze willen vertellen.
Zijn er dan ook onderwerpen waar je juist nog even mee wacht om deze te vereeuwigen als muziek omdat je nog zoekt naar een passende muzikale interpretatie die je nog niet helemaal voor ogen hebt?
Zo zou je het inderdaad kunnen omschrijven, ja. Ik heb een hele lijst met concepten waaraan ik nog zou kunnen werken, en die evolueren meestal verschillende keren voor ik effectief aan de muzikale kant begin te werken.

In een eerder interview gaf je al aan dat de releases van Oerheks als demo worden uitgebracht omdat de band nog vormende is, nog imperfect is. Wat heb je geleerd van ‘Cagghenvinna’ en ‘Landschapsanachronismen’? Hoe luister je terug naar deze oudere demos als je nu deze vergelijkt met de latere demos die je inmiddels hebt afgerond?
Het grootste deel van het opnameproces van de eerste drie demos gebeurde binnen enkele maanden, best snel op elkaar volgend. Het geluid van die eerste drie is dan ook in dezelfde lijn, al is er wel een evolutie in de opbouw en structuur van de nummers. Demo vier is kort (18 min.) en maakte ik op 2 dagen, 5 maanden nadat ik aan ‘Cagghenvinna’ was begonnen. Deze vierde demo is nogal anders qua sfeer en geluid. Even later nam ik het nummer voor de split met Aerdryk op. Daarna heeft het even geduurd voor ik weer effectief met opnemen begon (deels omdat er nog veel moest worden afgewerkt aan de eerste drie demo’s, zoals vocals en artwork). In juli 2022 heb ik het grootste deel van de vijfde Oerheks-release opgenomen. Of dat een demo wordt, valt nog af te wachten. Meer details daarover in het antwoord op een latere vraag.

Afhankelijk van tijden bij de vinylpers zal ‘Valkengebed’, de derde demo, in Oktober/November verschijnen. Bij de titel ‘Valkengebed’ beeld ik mij een valk hoog in de lucht in, zoekend naar een prooi. Is dat het thema wat we kunnen verwachten bij de aankomende demo of schuilt er een ander verhaal achter de titel? Welke invloed heeft het thema van ‘Valkengebed’ gehad op de nummers?
Wat je je inbeeldt is exact hoe deze demo ontstaan is, door het (bijna dagelijks) zien van biddende valken over de velden in Kaggevinne. Uiteindelijk is ‘Valkengebed’ uitgegroeid tot een tweeluik; met als tweede nummer ‘Blauwe Vleugels’, dat dan weer geïnspireerd is door de vele blauwe reigers die hier vertoeven.
Deze demo toont een andere kant van de omgeving en de geschiedenis van Kaggevinne. Deze dieren waren hier lang voor er mensen waren, en zijn – samen met andere fauna en flora – nog steeds de échte heersers van dit landschap.
Het is natuurlijk even wachten op de demo, maar kunnen we in de zin van het thema muzikaal een meer primordiale aanpak en geluid, representerend voor de oerkrachten van de flora en fauna, tegemoet zien?
Ik zou het geluid van de demo meer omschrijven als ‘zwevend’, en misschien zelfs wat meer impressionistisch. Zo heb ik in passages geprobeerd om het gebed van de valk en de vlucht van de reiger met muziek te omschrijven. Uiteindelijk is het doel van deze demo hetzelfde als die van ‘Cagghenvinna’ en ‘Landschapsanachronismen’, om de luisteraar te lanceren naar het Prinsenbos en de omgeving.

Welke details kan je verder vrijgeven over ‘Valkengebed’ en de vierde en vijfde demo die ten tijde van het uitbrengen van ‘Cagghenvinna’ al vorm kregen? Heb je inmiddels al nog meer op de plank liggen?
De LP van ‘Valkengebed’ is op het moment van schrijven in productie, en de tapes zijn zo goed als klaar voor productie. Deze komen (alweer) respectievelijk uit op Amor Fati Productions en Babylon Doom Cult Records. Artwork werd deze keer getekend door Pierre Perichaud (Business for Satan), die ook het logo tekende. Hij voorzag tevens een uniek shirt-design voor de release.
Demo 4 wacht nog steeds op vocals, demo 5 is een release waar ik over twijfel; in de zin dat het misschien geen demo, maar een album zal zijn. Time will tell. Daarnaast is er ook nog een split met Aerdryk op komst, hopelijk in 2024.
Samen met de release van ‘Valkengebed’, zullen er LP-reissues van ‘Cagghenvinna’ en ‘Landschapsanachronismen’ uitgebracht worden. Op vraag van Babylon Doom Cult Records zullen we – als alles goed gaat – samen met hen en Amor Fati Productions voor de eerste keer ook iets op CD-formaat kunnen presenteren.

Demos zijn van oudsher ook een platform om te experimenteren of nieuwe elementen toe te voegen. Is er nog iets waar je mee zou experimenteren op toekomstige demos?
Ik speel nog met het idee (en al enkele bestaande opnames) demo’s uit te brengen met enkel ambient materiaal. Of die ooit werkelijkheid zullen worden, weet ik nog niet 100% zeker, maar daar ben ik alvast mee aan het experimenteren.
Verder wil ik mezelf als muzikant blijven uitdagen. Hoewel de formule van Oerheks-nummers grotendeels hetzelfde gebleven is, blijf ik proberen net iets beter te worden in het bespelen van de instrumenten en het arrangeren en produceren van de nummers.

In een eerder interview met Addergebroed zei je “Ik wil weten wat er voordien was, hoe dit gebied er zonder mensen uitzag, en wat de eerste mensen aantrok om deze streek te gaan verkennen.” Je hebt ook al aangegeven dat je een fascinatie hebt voor oude landkaarten en deze verzamelt, en zelfs op de hoes van ‘Cagghenvinna’ hebt gebruikt. Welke andere naslagwerken gebruik je om je in te leven in het Kaggevinne van weleer?
Een greep uit enkele naslagwerken:
B.De Maegd & J.Aerts – Kaggevinne, bij Demer en Diest in Vlaams-Brabant (2014)
L.Duerloo & M.Wingens – Scherpenheuvel, Het Jeruzalem van de Lage Landen (2002)
A.Boni – Scherpenheuvel (1953)
A.Lantin – Scherpenheuvel, Oord van Vrede (1971)
P.De Maeyer, M.Galand, B.Vannieuwenhuyze, G.Vanthemsche – De Geschiedenis van België in 100 oude kaarten (2021)

Verder ben ik online gaan grasduinen en heb ik nog een hoop papers en schrijfsels gevonden die me meer leren over de geschiedenis van deze streek.

Je vertelt in ‘Een Oude Wijsheid Werd Hier Geveld’ het volgende: “Ze kwamen uit de richting van de Demer, En trokken naar het zuiden, Het bos der Prinsen, Stap voor stap, Stam voor stam, Een ondergang van meer dan de zon, Alles wordt vlak”. Toen ik mij voor de review hierin verdiepte kon ik slechts vinden dat op kaarten vanaf ongeveer 1870 het bos lijkt het te zijn verdwenen. Heb je kunnen achterhalen wat er exact heeft plaatsgevonden waardoor het Prinsenbos is verdwenen?
Het ging niet om één specifieke gebeurtenis, maar een trieste evolutie die helaas op vele plaatsen in Europa en de rest van de wereld gebeurd is: langzaamaan kwamen er meer mensen, waardoor er meer voedsel nodig was. Combineer dat met veeteelt en koeien die massa’s eten nodig hebben, en zo gebeurt ontbossing… Het overgrote deel van wat er vandaag de dag verbouwd wordt op de velden van Kaggevinne, is voedsel voor vee. De inheemse fauna en flora moet daar altijd voor wijken…

De oude eik komt in je werk in ieder geval op beide demos terug. Op de eerste demo wordt de eik omschreven als de laatste der prinsen, refererend naar het laatste restant van het Prinsenbos. Op de tweede demo vraag je “Machtige Prins, Oerheks Waar zijn uw gezellen”, en wordt de Oerheks gevraagd de pijn van het landschap te vertolken. Is de oude eik in feite de Oerheks? Of is het letterlijker en is er iets bekend van eeuwen terug over heksencirkels en natuurrituelen in de regio?
Ja en nee. De oude eik is slechts één van de belichamingen van wat Oerheks vertegenwoordigt. Zo spreek ik hem – in dezelfde tekst – ook aan als ‘Oereik’, bijvoorbeeld. Voor mij is Oerheks een verbindend en overkoepelend concept rond de verhalen en geschiedenis van mijn streek. Een oude kracht, een wijsheid die zich in de bossen en velden van Kaggevinne bevindt.
De verhalen over heksen- en druïdenrituelen aan de eik zijn zeker op waarheid berust en gebeuren nog steeds. Helaas zijn er weinig details over bekend.

Ik krijg meer dan eens het idee dat natuur onder veel mensen niet leeft, dat er achteloos mee om wordt gegaan en er nauwelijks besef is hoe bijzonder het is dat bomen zoals de oude eik al generaties onderdeel zijn van het landschap. Beschouw je mensen die geven om hoe de natuur vroeger was zoals jijzelf ook wel eens als een soort anachronisme, oftewel iets wat niet helemaal in de huidige tijd past?
Ik vind sowieso dat mensen niet in deze tijd, of in eender welke tijd thuishoren. Mijn eerste stappen in de natuur, zelfs al als kind, waren stappen weg van mensen. Als de natuur ons iets kan leren, is dat we als soort best nietig zijn. De meeste elementen uit onze omgeving waren er al voordat er mensen waren, en zullen er nog lang zijn nadat mensen verdwenen zijn.
Eigenlijk is het vanuit dat oogpunt ook best wel interessant. Enerzijds probeert de mens de natuur naar de hand te zetten, maar in feite zijn wij nog altijd weinig meer dan een speelbal van de natuur, je ziet dat bijna dagelijks terug aan ons gevecht tegen hitte, wind, water etc. Hebben wij als mens slechts de illusie dat we controle hebben en is een fenomeen als de eik juist ook het teken dat de natuur er altijd is, ondanks hoe we het als mens proberen te beïnvloeden/vernietigen?
Het is inderdaad een waanidee dat de mens de natuur onder controle heeft. Er is niet zo veel nodig om dat te doorprikken. Je haalt zelf al enkele goede voorbeelden aan; als het in de zomer eens wat warmer wordt dan verwacht, is er al snel een paniekreactie. Ik herinner me een warme zomer, toen er plots geen treinen meer reden omdat het asfalt onder de sporen te zacht was, en dus als het ware begon te smelten. Hetzelfde met kou, water, stormen, etc. Verder hoef je maar eens naar verlaten plaatsen te gaan kijken. Neem het menselijke element permanent weg, en de natuur herovert alles in een kwestie van enkele maanden of jaren. Een extreem voorbeeld is de omgeving van Pripyat bij Chernobyl, waar de mens door stralingsgevaar in het beste geval de eerste 20.000 jaar niet meer kan wonen. Echter, ondanks de voorspellingen van mutaties en kankers, lijken fauna en flora – minder dan 40 jaar na datum – alweer een balans gevonden te hebben. In die exclusiezone vind je bijvoorbeeld wolven, beren, lynxen, bizons, herten, elanden, vossen, wilde zwijnen, zo’n 200 soorten vogels, etc. Bij een onderzoek op de flora van de omgeving, ontdekte men dat plantensoorten proteïne-alteraties vertoonden, als bescherming tegen de straling. Daarnaast vond men zowaar radiotrofe zwammen in de omgeving. Zwammen die de straling als voeding gebruiken in plaats van ze af te stoten. Nogmaals, dit alles op minder dan 40 jaar… Ik denk dus dat de mens – eens we onvermijdelijk verdwijnen – snel vergeten zal zijn, als een virus dat de planeet snel afgeschud heeft.

Teksten zijn een integraal onderdeel van Oerheks, iets waar je ziel en zaligheid in lijkt te liggen. Nu heb je ook teksten aangeleverd voor ‘Mijn Boetedoening’, het eerste nummer van het even zo indrukwekkende Aerdryk debuut. Hoe heb je je in deze teksten ingeleefd?
Dat is best een interessante vraag, maar het antwoord is misschien een beetje mysterieus. Ik schreef de tekst voor een ander project van CvB, omdat hij meer met de Nederlandse taal wilde doen. Het liep echter anders; de tekst inspireerde hem om met Aerdryk te beginnen en zelf meerdere teksten in het Nederlands te schrijven voor dat project. Van mijn kant was er dus niet zo veel inleving nodig. De tekst was een geschenk voor een vriend dat nadien een heel eigen leven gaan leven is. CvB en ik hebben over de jaren heen geleerd hoe we het proces en inspiratie van het moment te vertrouwen. De tekst van ‘Mijn Boetedoening’ is daar een perfect voorbeeld van.

Bladerend door je posts op instagram blijkt dat je een diverse smaak hebt die naast Black Metal ook veel Doom Metal bevat en zelfs uitstapjes naar late Ulver. Je affiniteit voor Doom heb je onder andere al laten zien in Monads, terwijl Ignifer, Silver Knife en Oerheks allemaal weliswaar Black Metal paden betreden maar sterk van elkaar verschillen. Is er nog een muzikale richting die je in te toekomst zou willen betreden? Hint: Ik zou een ‘Watching From a Distance 2.0’ niet erg vinden.
Naast de projecten die je noemt zijn er nog wat dingen aan de gang, zowel nieuwe dingen als al langer bestaande (anonieme) projecten. Daarin verken ik weer andere stijlen, voornamelijk subgenres van black metal, maar inderdaad ook doom. Ergens in me zit altijd een nood om meer te creëren, te verkennen en te proberen. Ik ben altijd bezig met een volgend project. Sommigen worden releases, anderen dan weer niet. Ik maak me trouwens ook geen illusies, ‘Watching From a Distance’, daar kom je niet aan, punt. (redactie- Totaal eens, plaat op eenzame hoogte!)

Puur uit interesse over wat je muzikaal beweegt. Welke albums ben je de laatste tijd van onder de indruk? Mag oud of nieuw en in elke stijl zijn.
Ik ben de laatste tijd enorm veel aan’t luisteren naar beide releases van Müür, die op het moment van schrijven pas op vinyl zijn uitgebracht door Babylon Doom Cult Records. Ik kan niet genoeg krijgen van deze twee platen.
Verder:
Altai-Sayan – Sängke-Tūrem Najt Mut-Moräh
Auld Ridge – Folklore from Further Out (en de twee albums uit 2021)
Djevel – Naa Skrider Natten Sort (en de voorganger ‘Tanker Som Rir Natten’)
Eternality – Deaþwyrd
Haavard – Haavard
Lure – Memories of Humanity
Mournful Congregation – The Exuviae of Gods, pt.2 (en pt.1)
Urdôl Ur – Seven Portals to the Arcane Realms

Verder is het moeilijk om deze bands uit mijn constante rotatie te halen: Anathema, Darkthrone, Deathspell Omega, Emperor, Hexvessel, Immortal, My Dying Bride, Paysage D’hiver, Ulver, … En zo kan ik nog wel even blijven doorgaan!

Ik denk dat ik er nu zo ongeveer wel ben met de vragen. Bedankt voor het prettige vraaggesprek!

Voor eerdere diepgaande gesprekken met Oerheks wijzen wij graag op het volgende werk van onze collega’s van:

Addergebroed
Aerdryk & Oerheks – De beste muziek komt uit de underground
https://addergebroed.com/2022/08/10/aerdryk-oerheks-de-beste-muziek-komt-uit-de-underground/

Severed Heads Open Minds
Interview with H. of Oerheks (Silver Knife, Hypothermia, Monads…)
https://severedheadsopenminds.blogspot.com/2023/02/interview-with-h-of-oerheks-silver.html